Industry and urban development of Belgrade

Abstract

Industrija u Beogradu u svom začetku u XIX veku i do Prvog svetskog rata bila je veliki nosilac modernizacije i najviše je uticala na urbani razvoj. Iako je tek 5% ukupnog stanovništva radilo neposredno u industriji, ti efekti su bili veoma značajni. Između dva svetska rata grad je utrostručio broj stanovnika (320.000 - 1940), administrativno se spojio sa Zemunom (1934), industrija je enormno ojačala, što je međusobno (industrijalizacija - urbanizacija) imalo veliku pozitivnu interakciju. Posle Drugog svetskog rata industrija iz određenih, pre svega političkih razloga, napreduje sporo do otprilike 1960. godine. No, grad se dotle već širi na Novi Beograd i sada već fizički potpuno spaja sa Zemunom. Enormni rast industrije počinje šezdesetih, a grad se sve ubrzanije širi. Zaposlenost u industriji sada se po svim stratifikacionim pokazateljima stručno podiže (više kvalifikovanih i visokokvalifikovanih, kao i neproizvodnih zanimanja u okviru industrije). Iako je po oslobođenju Beograd kao administrativni centar povećao broj zaposlenih u administraciji i neproizvodnim delatnostima, rast industrije 60-tih i 70-tih predstavlja najvažniji razvojni faktor u rastu i urbanizaciji Beograda. No, od početka 80-tih, kao i u svim visokorazvijenim područjima imamo rast zaposlenih i značaj tercijarnog sektora i ekslokaciju industrije, pogotovo prljave van grada. Taj proces još traje na putu za postindustrijsko društvo, no industrija će sigurno ostati važna grana privrede, uz potrebu njenog prestrukturiranja i prilagođavanju urbanom i suburbanom životu. To znači diferencijaciju industrije na onu koja je manje ili više pogodna za rad u urbanoj (manji zagađivači, buka, prostor, voda, resursi, visokokvalifikovana radna snaga) ili suburbanoj sredini. To nije samo zadatak urbanista gradskih struktura, već se mora razmatrati na nivou makroekonomije i čitavog društva u celini.