Some problems of approach to Nagarjuna's philosophy

Abstract

The article focuses on the interpretation of Nagarjuna's philosophy defended by the famous Yugoslav indologist Rada Iveković in her recent works. Special attention has been paid to her belief that sunya-vada (Nagarjuna's doctrine) is deprived of metaphysical constructions; in her opinion, Nagarjuna is an agnostic. In order to show that this conviction might be wrong or one-sided, the author exposes some interpretations of non-gnoseological aspects of sunya-vada which have been adopted by Iveković and some other authors. If these interpretations are taken for granted, one can easily arrive at the conclusion that Nagarjuna did established a metaphysical doctrine.

Na početku se ukazuje na nesaglasnost koja postoji među istoričarima indijske filozofije u pogledu određivanja prirode i ciljeva kritike kojoj je budistički filozof Nagarđuna (prema nekim podacima, živeo u 2. veku nove ere) podvrgao u svojim delima pojedina filozofska gledišta i kategorije. S tim u vezi posebne nedoumice izaziva Nagarđunina teorija 'sunjate' (sanskrit: 'ispraznost'), o čijem smislu postoje različita stanovišta među autorima. Zatim se iznosi stanovište poznatog jugoslovenskog indologa Rade Iveković, za koje je karakteristično isticanje relativističkih i anti-metafizičkih elemenata ove konstrukcije. Dalje se ukazuje na ishitrenost ovakvog tumačenja, koje ne vodi dovoljno računa o složenosti problema ispravne i sveobuhvatne detekcije prirode Nagarđuninog filozofskog opusa. Po mišljenju autora, ukoliko se pođe od tumačenja nekih ključnih ne- gnoseoloških sadržaja učenja o 'ispraznosti', kojem se priklanjaju Ivekovićeva i neki drugi autori, može se sasvim pouzdano utvrditi postojanje izrazito metafizičkih dimenzija ove filozofske doktrine.