Rezervati biosfere – potencijali ili ograničenja razvoja ruralnih područja

Abstract

Bazični pristup koncepcije UNESKO programa „Čovek i biosfera” (MaB) kojim je predviđena izgradnja globalne mreže rezervata biosfere, zasnovan je na harmoničnom poštovanju i primeni principa zaštite prirode, ekonomskog razvoja i očuvanju autentičnih kulturnih vrednosti lokalnih zajednica. Racionalno korišćenje prirodnih resursa nalazi se u osnovi funkcioalnog pristupa zaštiti biodiverziteta, geodiverziteta i diverziteta predela, te je od izuzetnog značaja za planiranje razvoja ruralnih područja koja se nalaze unutar granica rezervata biosfere. Sa teritorije Republike Srbije u globalnoj mreži rezervata biosfere nalaze se područja Golija – Studenica i Bačko Podunavlje, kao i prekogranični rezervat Mura – Drava – Dunav. Da li je ovaj međunarodno privilegovan status zaštite prirodnih vrednosti omogućio lokalnim stanovnicima nove razvojne potencijale (npr. održivi razvoj turizma) ili su strategije planiranja razvoja suočene sa nepremostivim ograničenjima? Ovim radom biće sagledane specifične mogućnosti koegzistencije multifunkcionalnog pristupa razvoju ruralnih područja koja se nalaze unutar granica MaB rezervata biosfere na teritoriji Republike Srbije. Primenom Q-gis softverskog alata i Corine Land Cover otvorene baze podatka biće analizirana namena zemljišta u rezervatima biosfere Golija-Studentica i Bačko Podunavlje u periodu od 1990. godine do 2018. godine. Cilj analize je da proceni da li je došlo do značajnije prenamene zemljišta in način funkcionisanja lokalnih zajednica u okviru rezervata prirode.