Termomineralni izvori i potencijal geotermalne energije teritorijalne celine “sever ap Kosovo i Metohija”

Abstract

Podsticanje održivog razvoja i zamena fosilnih goriva, može se postići transformacijom energetskih sistema, odnosno proizvodnjom i korišćenjem energije iz obnovljivih izvora energije. Evropska unija je u svojoj energetskoj politici, Direktivom 2010/31, u cilju smanjenje emisije gasova sa efektom staklene bašte predvidela povećanje udela obnovljive energije na 20% do 2020. godine. Politički, ekonomski i ekološki razlozi, kao i rast potrebe za sve intenzivnijim korišćenjem postojećih energetskih resursa nalažu da Srbija razvija nove izvore energije. Poseban značaj imaju geotermalni izvori, za koje mnogi autori ukazuju da su najrealniji i najkonkurentniji resurs među obnovljivim izvorima energije. Oni se mogu koristiti za proizvodnju električne eneregije i na taj način doprineti energetskoj nezavisnosti i imati veliki značaj za razvoj određene teritorije. Iako korišćenje obnovljivih izvora energije postaje sve važnije i promovisano je nacionalnim strategijama i planskim dokumentima, malo je geografskih istraživanja fokusirano na obnovljive izvore energije. Prisustvo brojnih termomineralnih izvora, usled odgovarajućih geoloških, hidrogeoloških i geotermalnih karakteristika na teritorijalnoj celini “sever AP Kosovа i Metohije”, koju čine opštine: Kosovska Mitrovica (sever), Leposavić, Zvečan i Zubin Potok, a za koju je 2011. previđena izrada Regionalnog prostornog plana, ukazuje da je to perspektivna zona generisanja energije iz obnovljivih izvora. Po svom potencijalu izdvajaju se termomineralni izvori Banjska i Vuča (sa temperaturom oko 51°C odnosno 41°C) koji svoju upotrebu mogu naći u raznim društvenim sferama (za grejanje naselja, u poljoprivredi, za balneoterapiju, sport i rekreaciju). Ne treba zanemariti ni ostale nevalorizovane rezerve geotermalne energije. U radu su prikazani rezultati istaživanja karakteristika termomineralnih izvora pomenute teritorijalne celine, u smislu geneze, energetskog kapaciteta i potencijala i lekovitosti. Takođe su predstavljene mogućnosti njihovog direktnog korišćenja i zamene fosilnih goriva. Cilj istraživanja je izrada studije čiji rezultati mogu biti osnova daljim istraživanjima i imati primenu u planiranju odnovljivih izvora energije.