Uticaj modifikatora na polimorfiju dolina u krasu Karpato-balkanida Srbije

Abstract

The analysis of basic morphological characteristics of the valleys in karst of the Serbian Carpatho-Balkanides showed the noticeable morphological differences (polymorphism). Polymorphism is a consequence of the influence of modifiers during the process of valley origin. The aim of the dissertation is to explain the causality of this influence within the case study of valleys in karst of the Serbian Carpatho-Balkanides, as well as to determine the dominant modifiers. The qualitative analyses are conducted on 2717 valleys and quantitative analyses on selected samples of 910 valleys. The comparative analysis of all the obtained results showed that several modifiers are dominant. None of these modifiers operates independently, but the combined effect of several dominant modifiers is evident. Dominant modifiers which lead to the polymorphism of valleys in karst of the Serbian Carpatho-Balkanides are: the contact of carbonate and non-carbonate rocks, precipitation, hydrological function of the valleys, inclinations of the valley floor and of the terrain in which the valley is incised, the thickness of carbonate rocks, fissure permeability and the intensity of karst process.

Analizom osnovnih morfoloških karakteristika dolina u krasu Karpato-balkanida Srbije utvrđeno je postojanje njihove morfološke raznolikosti (polimorfije). Polimorfija dolina u krasu se javlja kao posledica uticaja pojedinih modifikatora tokom procesa nastanka dolina. Cilj disertacije je objašnjavanje uzročnosti i zakonitosti uticaja modifikatora na pojavu polimorfije dolina u krasu Karpato- balkanida Srbije i određivanje dominantnih modifikatora polimorfije dolina u krasu. Istraživanje je sprovedeno na 2717 dolina (kvalitativna analiza), odnosno, na odabranom uzorku od 910 dolina (kvantitativna analiza). Komparativnom analizom svih dobijenih rezultata tokom istraživanja zaključeno je da u objašnjenju morfološke raznolikosti dolina u krasu Karpato-balkanida Srbije dominira nekoliko modifikatora. Ni jedan od ovih modifikatora ne deluje samostalno, već je evidentan zajednički uticaj više dominantnih modifikatora. Dominantni modifikatori koji utiču na polimorfiju dolina u krasu Karpato-balkanida Srbije su: kontakt karbonata sa nekarbonatnim stenama, padavine, hidrološka funkcija dolina, nagib dna doline i nagib reljefa u koji je dolina usečena, debljina karbonatne mase, pukotinska poroznost i intenzitet kraškog procesa.