Ekonomsko-geografske i demografske promene agrarnog prostora Srbije

Abstract

Having in mind the dynamics of agricultural and rural population, the process of demographic transition in Serbia, and the transition of Serbian economy from primary to service sector, on one side, and from central-planned to market economy on the other side, the aim of this thesis is to prove the shift in the primary occupation of rural population. In circumstances where direct investments in the rural economy are very limited, and unlike the period of industrialization the chances of non-agricultural employment of the rural population are significantly reduced, the choice of primary occupation of the rural population and the diversification of rural economy and incomes rely on personal and local resources, technical or human, whose full engagement is linked to practice of selfemployment and entrepreneurship. In the strategies of agricultural development, especially newer strategies of rural development, untraditional agricultural activities and newly non-agricultural jobs are considered to be the main factors of sustainable development in villages. That is why this thesis studies modern economic-geographical and demographical changes of agrarian space in Serbia from the economy activities and incomes diversification standpoint. It is thought that the population of rural parts of Serbia recognized the problems that are decrease of agriculture, insecure income sources and strong emigrations towards urban parts of the country, and reacted to these globalization challenges by developing new forms of activity. It is also thought that the diversification of agricultural activities, the multi-functionality of agriculture and pluriactivity of agricultural population slow down the rural population emigrations. More non-agricultural jobs of higher quality in rural regions could slow down the gender-selective emigrations of the population capable of work and reproduction, which is especially important in the context of reducing gender gap in Serbian villages and in the context of marriage and fertility of rural population. Empirical research in this thesis is based on the hypothesis that higher rates of activity in the non-agricultural sectors can improve life standards and generate incomes in rural areas, which is the main hypothesis of sustainable development in households and rural villages...

Imajući na umu dinamiku poljoprivrednog i seoskog stanovništva, proces demografske tranzicije u Republici Srbiji (u daljem tekstu Srbiji) i tranziciju srpske ekonomije od primarnog sektora ka sektoru usluga, sa jedne strane, i od centralno-planske ka tržišnoj ekonomiji sa druge, ova teza nastoji da empirijski dokaže zaokret u izboru primarnog zanimanja seoskog stanovništva. U uslovima kada su direktne investicije u seosku ekonomiju veoma ograničene, a za razliku od perioda industrijalizacije šanse za nepoljoprivredno zapošljavanje seoskog stanovništva značajno redukovane, izbor primarnog zanimanja seoske populacije i diverzifikacija seoske ekonomije i prihoda oslonjena je na lične i lokalne resurse, materijalne ili ljudske, čije je puno angažovanje vezano za praksu samozapoljavanja i preduzetništva. U startegijama razvoja poljoprivrede a posebno u novijim strategijama ruralnog razvoja, netradicionalne poljoprivredne aktivnosti i novostvoreni nepoljoprivredni poslovi smatraju se ključnim faktorima održivog razvoja sela. Zato se u ovoj tezi savremene ekonomsko-geografske i demografske promene agrarnog prostora Srbije, istražuju sa stanovišta diverzifikacije ekonomskih aktivnosti i načina na koji diverzifikacija aktivnosti i prihoda može uticati na održiv demografski razvoj. Pretpostavlja se da je stanovništvo slabo urbanizovanog prostora Srbije, prepoznavši problem kontinuiranog slabljenje poljoprivrede, neizvesnih izvora prihoda i snažne emigracije, na izazove ekonomske globalizacije odgovorilo razvojem novih formi privređivanja. Takođe se pretpostavlja da diverzifikacija poljoprivrednih aktivnosti, multifunkcionalnost poljoprivrede i pluriaktivnost poljoprivrednog stanovništva doprinose usporavanju emigracije seoskog stanovništva. Više kvalitetnijih nepoljoprivrednih poslova u seoskim sredinama moglo bi usporiti po polu selektivno iseljavanje radno i reproduktivno sposobnog stanovništva, što je posebno važno u kontekstu redukovanja polnog debalansa u srpskim selima i kontekstu bračnosti i fertiliteta seoske populacije. Empirijsko istraživanje u ovoj tezi je utemeljeno na pretpostavci da više stope aktivnosti u nepoljoprivrednim delatnostima doprinose generisanju prihoda i unapređenju standarda života seoskog stanovništva, što je osnovna pretpostavka održivog ekonomskog i demografskog razvoja domaćinstava i seoskih naselja...