The problem of production of space and socio-spatial development of the rural settlements of the City of Zaječar

Abstract

The aim of this paper is a sociological, critical analysis of social consequences of inadequate planning solutions - i.e. functional organization of rural settlements of the southern part of the City of Zaječar and proposing adequate planning solutions estimated to have significant transformational potential in terms of producing an inclusive, socially developed settlement space with high usable value. The sociological analysis is theoretically based on the concept of social production of space. The paper is based on hypothesis that inadequate functional organization of rural settlements Planinica, Lenovac and Lasovo produces low usable value space, reproduces and intensifies negative social consequences - socio-spatial exclusion and poverty of old rural population in the form of share growth of dole and soup kitchen users in total population. Social exclusion of rural settlements Planinica, Lenovac and Lasovo has produced specific social space with low usable value, characterized by presence of demographic problems and problems with functional connections of these settlements which led to a collapse of socio-spatial development and produced high percentage of dole and soup kitchen users in total population. The sample is made of two groups of rural settlements - basic and control, characterized by different functional connections and use value of space, and that are compared in this paper.The first group consists of functionally excluded rural settlements located in the southern part of the City of Zaječar (Planinica, Lenovac and Lasovo). The second, control group, consists of functinally included rural settlements located in the northern part of the City of Zaječar - Glogovac, Dubočane and Velika Jasikova. Concluding part of the paper points out the possibilities for producing an advanced social space by setting different functional organization for southern part of the City territory, including Planinica, Lenovac and Lasovo, in order to achieve socio-spatial development and reduce share of dole and soup kitchen users in total population.

Cilj ovog rada je sociološka, kritička analiza socijalnih posledica neadekvatnih planskih rešenja tj. funkcionalne organizacije ruralnih naselja južnog dela teritorije Grada Zaječara i predlaganje adekvatnih planskih rešenja, za koja su autori procenili da bi imala značajan transformacioni potencijal u smislu proizvodnje inkluzivnog naseljskog prostora sa visokom upotrebnom vrednošću. Sociološka analiza teorijski je utemeljenja na konceptu proizvodnje prostora. Rad polazi od hipoteze da neadekvatna funkcionalna organizacija ruralnih naselja Planinica, Lenovac i Lasovo proizvodi prostor niske upotrebne vrednosti, čime reprodukuje i pojačava negativne socijalne posledice - socio-prostornu isključenost i siromaštvo starog seoskog stanovništva, u vidu rasta udela korisnika socijalne pomoći i narodne kuhinje. Društvena isključenost ruralnih naselja Planinica, Lenovac i Lasovo proizvela je specifičan socijalni prostor niske upotrebne vrednosti, koji karakteriše prisustvo demografskih problema i problema u funkcionalnoj povezanosti naselja, čime je urušen socio-prostorni razvoj na naseljskom nivou i proizveden visok udeo korisnika socijalnih usluga i narodne kuhinje. Uzorak čine dve grupe naselja, osnovna i kontrolna, koje se razlikuju po funkcionalnoj povezanosti i upotrebnoj vrednosti prostora, i na osnovu ove razlike, u radu se vrši njihova komparacija. Prvu grupu čine sela koja su u položaju funkcionalne isključenosti, imaju nisku upotrebnu vrednost prostora, i nalaze se u južnom delu teritorije Grada (Planinica, Lenovac i Lasovo). Drugu, kontrolnu grupu, čine sela koja su u položaju funkcionalne uključenosti, čiji je prostor na višem nivou upotrebne vrednosti, nalaze se na severnom delu prostora (Glogovac, Dubočane i Velika Jasikova). Završni deo rada odnosi se na predlaganja rešanja koja bi mogla proizvesti socijalni prostor više upotrebne vrednosti, pomoću promena u funkcionalnoj organizaciji prostora južnog dela teritorije Grada, uključujući naselja Planinica, Lenovac i Lasovo, u cilju smanjenja udela korisnika socijalne pomoći i narodne kuhinje.